(Λάβαμε 8/2/17)
Σημειώσεις: Οι πληροφορίες στο τέλος είναι συμπληρώσεις του μεταφραστή και όχι κομμάτι του αρχικού κειμένου.
Η μετάφραση αυτή δεν ισοδυναμεί με ταύτιση απόψεων κειμένου και μεταφραστή.
( Όλα τα αποσπάσματα του Νίτσε, εκτός αν σημειωθεί κάτι διαφορετικό, προέρχονται από την έκδοση του αντίχριστου δημοσιεύμένη εκ του E. Haldeman Julius[2] )
Υπήρξαν πολλές εξαιρετικές επιθέσεις εναντίον του χριστιανισμού, ισχυρές και αποτελεσματικές με τον δικό τους τρόπο και κάποιος θα διστάσει να διακρίνει την οποιαδήποτε μέσω του υπερθετικού ” η τελειώτερη” αλλά αν εγώ ήταν να χρησιμοποιήσω τον υπερθετικό αυτό – ιδίως με σεβασμό για την ωμή εκρηκτική δύναμη εμπνευσμένων αφορισμών – θα έπρεπε να τον απονείμω στον Αντίχριστο του Φ.Νίτσε….Ο αναγνώστης δεν θα εντυπωσιαστεί μόνο διανοητικά, αλλά θα παθιαστεί και ταρακουνηθεί στα βάθη, από την έξοχη, σαρωτική θέρμη της επίθεσης του.
Είναι αυτές οι λέξεις με τις οποίες ο περίφημος αμερικάνος στοχαστής και εκδότης, E.Haldeman Julius, ξεκινά την εισαγωγή στην έκδοση του 1930 Ο Αντίχριστος. Αυτός ο Νίτσε είναι αντί-χριστιανός, – ήτοι ενάντια στην χριστιανική εκκλησία – εμφανές στον οποιοδήποτε τον έχει διαβάσει. Η ερώτηση που θα ήθελα να θέσω, ωστόσο, είναι πραγματικά αντί-χριστος όπως ισχυρίζεται ότι είναι; Πριν δώσω την απάντηση μου θα ήταν χρήσιμο εν συντομία να σκιαγραφήσω τον τρόπο που ο Νίτσε αντίκριζε τον χριστιανισμό.
Ο Νίτσε, προτίστως, δεν απασχολεί τον εαυτό του με συνήθεις ερωτήσεις σχετικά με την χρονολόγηση των χριστιανικών ευαγγελίων, την συνέπεια ή την ασυνέπεια τους, ή την ύπαρξη ή όχι του Χριστού. Με άλλα λόγια την εγκυρότητα επίγραφων αποδεικτικών στοιχείων του χριστιανισμού. Ούτε επικέντρωνε σε επιχειρηματολογίες για ή ενάντια στην ύπαρξη του θεού παρότι αποκαλεί τον εαυτό του άθεο, υιοθετεί αυτό που ο ίδιος περιγράφει σαν ψυχολογική προσέγγιση η οποία περιστρέφεται γύρω από την ερώτηση: O χριστιανισμός ενισχύει ή υποτιμά την ζωή; Γράφει:
Τι είναι καλό; Αυτό που ενισχύει την αίσθηση της δύναμης, την θέληση για δύναμη και την ίδια την δύναμη στους ανθρώπους. Τι είναι κακό; Οτιδήποτε είναι ριζωμένο στην αδναμία. Τι είναι ευχαρίστηση; – το αίσθημα ότι η δύναμη αυξάνεται και ότι η αντίσταση υπερνικείται. Όχι η ικανοποίηση, αλλά η περισσότερη δύναμη. Όχι η ειρήνη με κάθε κόστος, αλλά ο πόλεμος. Όχι η αρετή, μα η αξία!…. Οι αδύναμοι και οι παρηκμασμένοι θα έπρεπε να βουλιάξουν στο έδαφος: Αυτό είναι το ανθρωπιστικό μας σύνθημα: και θα έπρεπε να βοηθηθούν να βουλιάξουν. Ποιο είναι το πλέον επιζήμιο ελάτωμα; Ο οίκτος για τους αρρώστους και του εκφυλισμένους – Χριστιανισμός.
Ο Νίτσε διατείνεται πως οι επιθέσεις κατά του χριστιανισμού τον καιρό του δεν ήταν μοναχά άτολμες αλλά και εσφαλμένες. Ο χριστιανισμός είναι έγκλημα ενάντια στην ζωή και το πρόβλημα της ”αλήθειας” του δεν έχει αξία εκτός αν οδηγεί σε μελέτη του ηθικού του κύρους.
Ο χριστιανισμός επιχειρεί να αντιστρέψει την φυσική επιλογή. Ο χριστιανός είναι ένα άρρωστο και παρηκμασμένο άτομο που προσπαθεί να ματαιώσει την φυσική πορεία της εξέλιξης θέλοντας να καταστήσει το αφύσικο, νόμο. Επιδιώκει να διατηρήσει τους φυσιολογικά κακοφτιαγμένους, αυτούς που είναι αδύναμοι και να ενδυναμώσει το ένστικτο να προστατεύουν ο ένας τον άλλο. Αυτοί που δεν θεωρούν την στάση αυτή άσεμνη ανήκουν στο ίδιο αρρωστιάρικο πλήθος.
Η γνήσια αγάπη για την ανθρωπότητα [ γράφει ] κοστίζει θυσίες για το καλό του είδους. Είναι κάτι δύσκολο, γεμάτο με αυτοέλεγχο διότι απαιτεί απώλειες.
Προσθέτει:
Ούτε σαν κώδικας ηθικής αλλά ούτε και σαν θρησκεία ο χριστιανισμός έχει κάποιο σημείο επαφής με τα πράγματα όπως αυτά είναι. Απασχολείται με ολότελα φανταστικές αιτίες…. και αμιγώς φανταστικές ιδιότητες. Επικοινωνεί με καθαρώς φανταστικά πλάσματα….Πρεσβεύει μια φασματική επιστήμη και μια φασματική ψυχολογία…. Αυτός ο κόσμος καθαρής φαντασίας, οφείλει να διακρίνεται αρνητικώς, από τον κόσμο των ονείρων αφού ο κόσμος των ονείρων τουλάχιστον αντανακλά την πραγματικότητα, ενόσω ο άλλος την παραχαράσει, την συκοφαντεί και την αρνείται.
Όλη η θρησκεία γεννιέται από τον φόβο, ο χριστιανισμός όμως είναι κάτ’ ουσίαν προιόν δουλικών πνευμάτων. Οι σκλάβοι φοβόντουσαν τους αφέντες τους και επιθυμούσαν εκδίκηση για την κατωτερότητα τους. Ο χριστιανισμός αναδύθηκε από την δυσαρέσκεια τους ,έχοντας ως στόχο την υπονόμευση της αυτοπεποίθησης των κυρίαρχων καστών μέσω της επικούρειας των προκαλών-ενοχή ιδεών της αμαρτίας και του οίκτου. Ήταν ένα ισοπεδοτικό δόγμα, όπως και ο απόγωνος του ο σοσιαλισμός. Το αποτέλεσμα του θριαμβευτικού αυτού ξεσηκωμού των σκλάβων ήταν η καταστροφή των πνευματικών επιτευγμάτων του αρχαίου κόσμου. Η επιστημονική μέθοδος, η τέχνη της ανάγνωσης, η έννοια των γεγονότων – όλα ήταν μάταια.
Θάφτηκαν σε μια νύχτα. Δεν ποδοπατήθηκαν μέχρι θανάτου από γερμανικά και άλλα βαριά πόδια. Αλλά στιγματήστηκαν από επιδέξια, λανθάνοντα ανεμικά βαμπίρ. Δεν κατακτήθηκαν – απλώς αποστραγκίστηκαν.
Ο Νίτσε ολοκληρώνει τον αντίχριστο με μία καταγγελία του χριστιανισμού ως την μεγάλη κατάρα, την εσωτερική εξαχρείωση, την σκοτεινή ώθηση της μνησικακίας για την οποία καμιά υπεκφυγή δεν είναι αρκετά αχρεία, λαθραία, δόλια, αρκετά κακή. Θα έλεγα πως πρόκειται για την βρώμικη κυλίδα στα κατορθώματα του ανθρώπου.
Παρά την τραχύτητα των καταγγελιών του Νίτσε όμως, η θέση του ενάντια στον χριστιανισμό είναι ατελής. Όπως ο Benjamin de Casseres επισήμανε:
Ο Αντίχριστος συνιστά μια υπεκφυγή. Ήταν μια τρομακτικά σφοδρή επίθεση – η μέγιστη στα χρονικά – Αλλά ο χριστιανισμός και ο χριστός είναι ένα και το αυτό.
Ο Νίτσε στην πραγματικότητα αφήνει τον Χριστό σχετικά στο απυρόβλητο, εστιάζοντας το μίσος του στον Απόστολο Παύλο τον οποίο θεωρεί πνευματικό πατέρα της χριστιανικής πίστης. Ο Νίτσε κατηγορεί τον Παύλο για την θυσία του ”Σωτήρα, τον κάρφωσε στον ίδιο του τον σταυρό.” Ακόμα, κατηγορεί τους μαθητές του για κατοχή των ”πλέον αντιχριστιανικών επιθυμιών για εκδίκηση,” λες και οι πολυάριθμες απειλές πέρι κόλασης και καταδίκης αποδιδόμενες στον Χριστό της νέας διαθήκης μπορούν να ερμηνευτούν ως οτιδήποτε άλλο παρά μια γνήσια χριστιανική επιθυμία για εκδίκηση! Αργότερα διατείνεται ότι αυτές οι απειλές ” τοποθετήθηκαν στο στόμα του Κυρίου” από αυτούς τους ασήμαντους ανθρώπους. Σε άλλο απόσπασμα καταγγέλει ότι:
Ο χαρακτήρας του Σωτήρα, η διδασκαλία του, ο τρόπος ζωής τους, το νόημα του, ακόμα και η παρακαταθήκη του θανάτου του – όλα παραποιήθηκαν έως ότου τίποτα καταγεγραμμένο να προσεγγίζει στο ελάχιστο τα γεγονότα.
Τι ήταν αυτό το υποτιθέμενο γεγονός και πως γνώριζε ότι διέφερε εκ του αρχείου ο Νίτσε δεν αναφέρει. Πράγματι, θα φαινόταν πως εδώ αντιπαραβάλει την προσωπική του φαντασία για τον Χριστό με την κοινή φαντασία της εκκλησίας.
Ο περίφημος ισχυρισμός του Νίτσε ότι ΄΄ Υπήρξε μόνο ένας χριστιανός και αυτός πέθανε πάνω στον σταυρό” συνιστά ένα ακόμα παράδειγμα του ευλαβικού τρόπου δια του οποίου προσεγγίζει τον χριστιανικό μύθο. Ακόμα ένας ένθερμος Νιτσεϊκός όπως ο Oscar Levy[3] παραδέχεται ότι:
Ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια αδυναμία στο ισχυρό πνεύμα του Νίτσε ο οποίος, με όλη την βαθιά διορατικότητα του, ήταν περισσότερο αντιχριστιανός παρά ένας αντί-χριστος και ο οποίος διέθετε λόγω καταγωγής, υπολείματα σεβασμού για τον Σωτήρα στο αίμα του.
Αλλά υπάρχουν περισσότερα στον σεβασμό του Νίτσε για τον Χριστό πέραν της επιροής γενεαλογικών αποθεμάτων. Αν ο Χριστός νοηθεί ως ένα σύμβολο για την ”λύτρωση της ανθρωπότητας”, τότε ο Νίτσε θα είχε αισθανθεί μια δυνατή έλξη γι’ αυτόν, διότι ο ίδιος ποθούσε εξίσου την αποκαθαίρεση της ανθρωπότητας μέσω του ευαγγελίου του για τον υπεράνθρωπο παρά τον ισχυρισμό του στο Ίδε ο Άνθρωπος ” Το τελευταίο πράγμα που θα υποσχεθώ είναι η ”βελτίωση” της ανθρωπότητας. Δεν θα εγείρω νέα ίδωλα: ας μάθουν τα παλιά τι σημαίνει να έχεις πύλινα πόδια.’‘
Εδώ για παράδειγμα, βρίσκεται ο μεσσιανικός Νίτσε σε πλήρη πτήση.
Εσείς οι σύγχρονοι ερημίτες, εσείς οι αποστάτες, εσείς μια μέρα θα είστε ένας άνθρωπος: ανάμεσα από σας που επιζητάτε τους εαυτούς σας ένας εκλεκτός άνθρωπος θα ανατήλει – και μέσω αυτού, ο υπεράνθρωπος.
Αλήθεια, ένας τόπος ανάρρωσης η γη θα γίνει. Και ήδη μια νέα τάξη σχηματίζεται γύρω της, λυτρωτική οσμή φέρει και μια νέα ελπίδα. ( Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα )
Αυτή η μεσσιανική ένταση του Νίτσε φανερώθηκε ευκρινώς στην ” Φιλοσοφία του Νίτσε ” από τον Georges Chatterton- Hill[4]:
Αυτοί που αναπαριστούν τον υπεράνθρωπο ως την ενσάρκωση της φιλαυτείας λανθάνουν οικτρά. Δεν είναι η προσωπική απόλαυση αυτό που ο υπεράνθρωπος αποζητά, αλλά η δικαίωση του αιώνιου γίγνεσθαι, το οποίο είναι η αϊδιος κοσμική διαδικασία…. την εξαργύρωση της ανθρωπότητας διαμέσου του πόνου, μέσω του μεγάλου και έντονου πόνου. Και μέσα από αυτόν τον δρυμύ πόνο αναδύεται ακριβώς αυτό το υπέρτατο έργο τέχνης που είναι ο υπεράνθρωπος, ο οποίος μέσω των έργων του δικαιώνει ότι είναι άθλιο και οικτρό στην ύπαρξη εγείροντας το στον κολοφώνα της ομορφιάς. Ο υπεράνθρωπος γαλουχημένος στο σχολείο του πόνου με την σειρά του ανακλά το ίδιο του το μεγαλείο στο όλον της ζωής: και η ζωή ειδωμένη στο εκτυφλωτικό φως, ριγμένο πάνω της από την δόξα του υπερανθρώπου θα απολυτρωθεί, θα επιβεβαιωθεί, θα ιεροποιηθεί και θα δικαιωθεί.
Είναι χαρακτηριστικό όλων των θρησκευτικών και μεσσιανικών δογμάτων η απάιτηση τους για υποβολή του ατόμου σε μια υπερατομική οντότητα η στόχο. Οι χριστιανοί αντιλαμβάνονται το άτομο ως όργανο του θεού, οι μαρξιστές το αντιλαμβάνονται ως οργανο της διαλεκτικής διαδικασίας και ο Νίτσε με την σειρά του, το προβάλει ως ένα μέσο για την κατανόηση του υπερανθρώπου. Έχοντας διακυρήξει τον θάνατο του θεού, έγινε εμμονικός με το πρόβλημα του να βρει έναν νέο σκοπό για την ανθρωπότητα. Η λύση του ήταν η κατασκευή του υπερανθρώπου. Οι άθεοι έμελλε να αποκτήσουν έναν νέο θεό.
Αλλά θα ρωτούσα γιατί η ζωή μου απαιτείται να ”δικαιωθεί” και να ”απολυτρωθεί’, εξευγενισμένη από τον πόνο και την δημιουργία του υπερανθρώπου; Για μένα, όλα αυτά είναι απλώς οι παλίες χριστιανικές ανοησίες με νέο επίχρησμα. Ένας από τους λόγους που είμαι άθεος είναι γιατί αρνούμε κάθε πιστεύω που προστάζει να το υπηρετώ. Θέλω τα πιστεύω μου να υπηρετούν εμένα. Aν υποθετικώς ο Νίτσε μου έλεγε ότι ο χριστιανισμός είναι ένα δουλικό δόγμα, ένα μόνιμο όπιο προορισμένο γι’ αυτούς που στερούνται δύναμης αρκετής ώστε να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα, τότε θα συμφωνούσα μαζί του. Αλλά αν συνέχιζε να λέει πως πρέπει να αφιερώσω την ζωή μου στον ερχομό του υπερανθρώπου, τότε θα κατέταζα τα λόγια του στην ίδια κατηγορία με αυτά ενός χριστιανού και του θεού του: Ως ένα μυστικιστικό φαντασιοκόπημα! Ζω την ζωή μου προς όφελος μου, όχι προς όφελος ενός στόχου κατασκευασμένου από κάποιον άλλον και υπερβατικού ως προς εμένα. Ο ίδιος ο Νίτσε ορθώς παρατηρεί πως:
Ο άνθρωπος της πίστης, ο κάθε είδους ”πιστός”, είναι αναγκαστικά υποταγμένος σε κάτι έξω από αυτόν: δεν μπορεί να θέσει τον εαυτό του ως ένα τέλος και δεν μπορεί να βρει όρια εντός του εαυτού του. Ο πιστός δεν ανήκει πραγματικά στον εαυτό του, είναι μόνο μέσο, χρειάζεται να χρησιμοποιείται και χρειάζεται κάποιον να τον χρησιμοποιεί. Το ενστικτό του αποδίδει την υψηλότερη θέση σε μία ηθική αυταπάρνησης, και τα πάντα εντός του – η φρόνηση του , οι εμπειρίες του και η ματαιοδοξία του – τον ωθούν να υιοθετήσει την συγκεκριμένη ηθική. Κάθε είδος πίστης είναι μία έκφραση αυταπάρνησης και αποξένωσης από τον εαυτό…
Έχοντας ο Νίτσε κρατήσει αυτά τα λόγια στην καρδιά του, συμπεριλαμβάνοντας τα στην δική του πίστη, θα είχε ελευθερώσει τον εαυτό του από κάθε θρησκεία. Τότε θα ήταν κάτι περισσότερο από αντι-χριστιανός, θα ήταν αντί-χριστος.
Συντάζοντας τα παραπάνω, συνάντησα το ακόλουθο εδάφιο σε ένα άλλο έργο του Benjamin de Casseres[5]: The muse of lies. Παρόλο που ο de Casseres ήταν ένας φλογερός θαυμαστής του Νίτσε αυτό που γράφει εξυπηρετεί την επιχειρηματολογία μου.
Το φάρμακο του Νίτσε της ‘αιώνιας επιστροφής’ απεικονιζόταν καλύτερα στον ίδιο που κύρηττε το ιδεώδες της θυσίας και της ζωής για μια υπέρβαση. Ήταν ο τελέυταίος μεγάλος χριστιανός. Η θέληση να δημιουργήσει τον υπεράνθρωπο, τον μετά-άνθρωπο, προστάζει κάποιον να θυσιάσει μέχρι και τους στενότερους φίλους του, λέει ο Νίτσε σε έναν από τους αφορισμούς του. Δεν είναι αυτό κατ εξοχήν παράδειγμα εκκλησιαστικής μανίας; Δεν διακρίνεται έναν συγκαλημένο φανατικό σε αυτό; Δεν μυρίζετε τα δεσμά και την πίσσα; Εμείς οι μηδενιστές και οι περιφρονητές δεν παρατηρούμε το ψυχολογικό μικρόβιο ενός νέου Torquemada[6] σε αυτό το κύρηγμα αυταπάρνησης; Η αιώνια επιστροφή! Τωόντι ήσουν εσύ μια επιστροφή, ω εσύ ορχούμενε, Διονυσιακέ πρόδρομε μιας ιεράς εξέτασης.
S.E.Parker
( αρχικά δημοσιευμένο στο Ego: An individualist Review, No.2)
Μετάφραση: Horizontal Mortem – Σύμπραξη Αναρχικών Consumimur Igni
Mail Επικοινωνίας: consumimurigni@espiv.net
Πηγή: Antisocial Evolution
[1]Sidney E. Parker – Βρετανός αναρχοατομικιστής, έντονα επηρρεασμένος από τον Max Stirner με αρκετά πλούσιο έργο έως τον θανατό του. Κείμενα του έχουν στο παρελθόν μεταφραστεί στα ελληνικά από τα εγχειρήματα: Parabellum, Inter Arma, Έρεβος κ.α.
[2] E. Haldeman-Julius – Αμερικάνος- Εβραίος συγγραφέας, αθεϊστής, κοινωνικός μεταρρυθμιστής και εκδότης.
[3] Oscar Levy – Γερμανό-εβραίος φυσικός και συγγραφέας διάσημος λόγιος της Νιτσεϊκής φιλοσοφίας. Γνωστός επίσης για την επίδραση που είχαν πάνω του οι ρατσιστικές αντιλήψεις του Gobineau.
[4] Georges Chatterton-Hill – Ιρλανδός συγγραφέας ορισμένων βιβλίων πάνω στην εξέλιξη και την κοινωνιολογία. Έντονα επηρρεασένος από τον Herbert Spencer και την οπτιμίστικη ιδέα του περί ταύτισης εξέλιξης και βελτίωσης.
[5] Benjamin De Casseres – Αμερικάνος δημοσιογράφος, κριτικός και ποιητής γεννημένος στην Φιλαδέλφεια.
[6] Τomas de Torquemada — Καστιγιάνος δομικανός μοναχός και ο πρώτος μεγάλος ιεροεξεταστής στο Ισπανικό κίνημα για ομογενοποίηση των θρησκευτικών πρακτικών με αυτές της καθολικής εκκλησίας στα τέλη του 15ου αιώνα.